Lampa bakteriobójcza – jak działa?

Lampy bakteriobójcze są urządzeniami, których zadaniem jest eliminowanie z powietrza chorobotwórczych drobnoustrojów takich jak bakterie czy wirusy. Wykorzystywane są także do sterylizacji narzędzi i powierzchni. Emitują niewidzialne dla oka światło ultrafioletowe (UV). Na czym polega działanie lamp ultrafioletowych bakteriobójczych? Czy ich szkodliwość jest naprawdę tak duża, jak to opisują ich przeciwnicy?

Budowa lampy bakteriobójczej

Lampy wirusobójcze i bakteriobójcze mają zbliżoną budowę. Kluczowymi elementami jest żarnik, promiennik UV oraz odpowiedni układ zasilający.

W lampach bakteriobójczych UV wykorzystuje się żarniki nisko- lub średniociśnieniowe. Różnią się one ciśnieniem znajdującej się wewnątrz pary. Wyższą skutecznością charakteryzują się lampy średniociśnieniowe; w dodatku wolniej się rozgrzewają.
Znacząca jest także różnica między temperaturą pracy poszczególnych rodzajów żarników. Modele niskociśnieniowe pracują prawidłowo, nagrzewając się do zaledwie 65 stopni Celsjusza. Z kolei temperatura pracy lampy z żarnikiem wysokociśnieniowym to nawet 900 stopni.

Najważniejszym elementem lampy bakteriobójczej – szpitalnej lub o innym zastosowaniu – jest promiennik UV. Współpracuje on z żarnikiem, emitując eliminujące mikroorganizmy światło.

Z kolei odpowiednio dobrany układ zasilający sprawia, że do urządzenia dostarczone zostaje napięcie wystarczające, by nastąpiła aktywacja promieniowania.

Lampy bakteriobójcze UV – jak działają ich różne rodzaje?

Istnieje kilka rodzajów lamp bakteriobójczych, które nieco się od siebie różnią, jeśli chodzi o zasady działania. Do najczęściej stosowanych należą lampy:

• bezpośredniego działania,
• przepływowe,
• dwufunkcyjne.

Lampa bakteriobójcza bezpośredniego działania

W tego rodzaju lampach bakteriobójczych UV-C świetlówka umieszczona jest na zewnątrz. Działa więc bezpośrednio na drobnoustroje.
Stosuje się je wszędzie tam, gdzie możliwe jest opuszczenie pomieszczenia przez pracowników w czasie pracy lampy bakteriobójczej: w szpitalach, gabinetach i na blokach operacyjnych.

Lampa bakteriobójcza przepływowa

Lampa bakteriobójcza UV-C (sterylizator) tego typu ma specjalną konstrukcję uniemożliwiającą wydostanie się promieniowania poza obudowę. Jej działanie opiera się na filtrach, przez które przepuszczane jest powietrze. Poddawane jest ono działaniu promieniowania UV wewnątrz urządzenia i wypuszczane na zewnątrz już po oczyszczeniu.
To wszystko sprawia, że lampa przepływowa może być wykorzystywana do dekontaminacji powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywają ludzie.

Lampa bakteriobójcza dwufunkcyjna

Lampa dwufunkcyjna, zwana także hybrydową, łączy w sobie możliwości lampy bezpośredniego działania i przepływowej. Za ich pomocą możliwe jest zarówno oczyszczanie powietrza w komorze przepływowej w obecności ludzi, jak i dezynfekcja bezpośrednia pustego pomieszczenia.

Lampa bakteriobójcza UV – dlaczego działa?

Zasada działania lampy bakteriobójczej i wirusobójczej opiera się na promieniowaniu UV, czyli ultrafioletowym. Emituje ona światło o długości fali od 210 do 328 nm, które zmienia strukturę kwasów nukleinowych organizmów. Dzięki temu dezaktywuje również formy wegetatywne drobnoustrojów, co czyni ją bardzo skuteczną metodą dekontaminacji.

Promieniowanie UV wytwarzane jest przez słońce, jednak dzięki warstwie ozonowej atmosfery, do jej powierzchni docierają niemal wyłącznie fale UV-A. Do sterylizacji zaś potrzebne jest światło UV-C, które musi być wytworzone sztucznie.

Lampa bakteriobójcza – działanie na człowieka

Promieniowanie UV jest szkodliwe dla zdrowia człowieka. Do skutków jego oddziaływania należą:

•  uszkodzenie włókien kolagenowych w skórze i przyspieszenie procesów starzenia,
•  zaćma,
•  poparzenia słoneczne,
•  reakcje alergiczne,
•  uszkodzenie wzroku,
•  nowotwory złośliwe,
•  uszkodzenie struktury DNA.

Z tego powodu używanie lamp bakteriobójczych UV musi odbywać się z zachowaniem szczególnej ostrożności. Każde tego typu urządzenie powinno być wykorzystywane wyłącznie zgodnie z przeznaczeniem. Duże znaczenie w kontekście lampy bakteriobójczej ma instrukcja BHP, określająca zasady bezpieczeństwa.
Urządzenia te są konstruowane i projektowane w taki sposób, by zminimalizować ryzyko szkodliwego oddziaływania na organizm. Należy jednak pamiętać, że w niektórych sytuacjach może dojść do ekspozycji na promieniowanie. Dotyczy to szczególnie lamp bezpośredniego działania oraz hybrydowych.

Lampa bakteriobójcza – jak stosować?

Prawidłowe stosowanie lamp bakteriobójczych wymaga znajomości sprzętu oraz odpowiedniego przeszkolenia. Kluczowe jest wykorzystanie urządzenia zgodnie z normami do:

• sterylizacji narzędzi,
• dezynfekcji oraz sterylizacji powierzchni,
• sterylizacji pomieszczeń takich jak sale operacyjne czy gabinety,
• dezynfekcji wody.

Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w trakcie tych procedur powoduje nie tylko zwiększenie bezpieczeństwa osób, które mogą przebywać w sąsiedztwie lampy bakteriobójczej. Wzrasta również skuteczność jej użytkowania.

Czynności niezbędne do prawidłowego stosowania lampy bakteriobójczej

Przed uruchomieniem lampy konieczne jest sprawdzenie wysokości, na jakiej lampa powinna się znajdować. Równie ważne jest także dostosowanie modelu lampy do wielkości pomieszczenia, jakie ma być poddane dezynfekcji. W przypadku oczyszczania większych przestrzeni może się okazać, że konieczne jest zastosowanie większej ilości promienników.

Strumień promieniowania nie powinien być ustawiony bezpośrednio na sufit lub podłogę. Dodatkowo należy zachować odpowiednią (określoną w instrukcji) odległość od mebli oraz – w przypadku gabinetów lub sal operacyjnych – miejsca zabiegowego.

Aby lampa UV na długo zachowała swoje właściwości i funkcjonowała prawidłowo, ważne jest regularne czyszczenie lampy i żarówek. Należy to czynić zawsze w sposób zgodny z instrukcją producenta. Dodatkowo należy regularnie wymieniać zamontowane w lampie żarówki.

Lampa bakteriobójcza UV na statywie lub uchwycie to jedno z najlepszych narzędzi do dezynfekcji powietrza i powierzchni. Może być używana zarówno przez osoby indywidualne, jak i w placówkach medycznych. Prawidłowe korzystanie z lampy bakteriobójczej w gabinecie stomatologicznym, kosmetycznym, przychodni lub szpitalu znacznie zmniejsza ryzyko infekcji czy zakażeń szpitalnych.